Wind mee en een duwtje in de rug. In Nederland en België, houden we ervan. E-bikes zijn hier zeer geliefd. In 2018 werden er in Nederland al meer elektrische fietsen dan stadsfietsen verkocht. De populaire elektrische fiets en speed pedelecs worden gepresenteerd als duurzame vervoermiddelen. Je komt er verder mee dan met een normale fiets, en dat zonder fijnstof uit te stoten. Je staat niet meer in de file en parkeerproblemen zijn ook verleden tijd. Is de e-bike wel milieuvriendelijk? En hoe ga je er duurzaam mee om?
E-bikes zijn duurzamer dan auto's
Een elektrische fiets verbruikt in z’n bestaan 13 keer minder energie dan een auto. De CO2-uitstoot van een elektrische fiets is 3 procent van die van de gemiddelde personenauto. Een met een e-bike afgelegde kilometer is 30 keer schoner dan een met de auto gereden kilometer. Bovendien neemt een auto op een parkeerterrein 16 keer zoveel ruimte in als een fiets in een fietsenrek. Kortom, een elektrische fiets is een duurzaam alternatief voor een auto. Je kunt je impact op het milieu verder beperken door zorg te dragen voor je fiets, voor je accu in het bijzonder, en door bij de aankoop te letten op een aantal zaken.
Een elektrische fietsen kopen
De productie van een e-bike kost energie en veroorzaakt CO2-uitstoot. Aluminium voor het frame en staal voor de ketting zijn nodig om een fiets te produceren en worden bij hoge temperaturen bewerkt. Deze grondstoffen en andere onderdelen komen niet altijd uit Nederland en veroorzaken onderweg uitstoot. Nu is dat bij een gewone fiets en andere voertuigen ook het geval. Toch kun je je milieu-impact op dit vlak wat inperken. Een fietsframe gemaakt van carbon is lichter en heeft minder impact op het milieu dan aluminium. Het is weliswaar een aardolieproduct en vereist veel water bij de productie, maar aluminiummijnen verwoesten landschappen, grondwater en vegetatie. Een ander alternatief voor aluminium is hout. Het Oostenrijkse ETREE maakt fietsen van Europees hout en plant een boom voor elke verkochte fiets. Ook met bamboe wordt geëxperimenteerd.
Made in...
Bij de aanschaf van een e-bike of e-cargo-bike is het naast het materiaal, interessant om te letten op de herkomst van de fiets. Veel elektrische fietsen worden in China geproduceerd. Voordat je je fiets in handen hebt, heeft je nieuwe voertuig al een hele weg afgelegd en daarmee indirect een boel CO2 uitgestoten. Om deze impact uit de weg te gaan kun je kiezen voor een Nederlandse fiets van bijvoorbeeld Dutch ID, Mokumono, Azor, Gazelle of Batavus. Bovendien zijn de arbeidsomstandigheden in West-Europa meestal ook ethischer.
Home made
Je kunt je e-bike ook zelf bouwen. Met een e-bike conversion kit tover je je fiets eigenhandig om tot e-bike.
Tweedehands
Verder zijn er tweedehands ook goede e-bikes beschikbaar. Dat is de duurzaamste weg voor de aanschaf van een fiets. Daarvoor kun je het best naar een dealer gaan, dan kom je het meest te weten over het kostbaarste deel van de fiets: de accu. De accu’s van elektrische fietsen ouder dan acht jaar zijn sterk verouderd. Die kun je dus beter laten staan. De Consumentenbond en de Fietsersbond geven tips voor de aankoop van een tweedehands elektrische fiets:
Vraag een testrapport van de accu
Maak een lange proefrit
Houd er rekening mee dat accu’s na vijf à zes jaar vervangen moeten worden. Kijk of revisie mogelijk is.
Overweeg aankoop bij een fietsenwinkel die garantie biedt
Ga niet knoeien met accu’s, vanwege brandgevaar
Het is overigens heel gebruikelijk om je e-bike in te ruilen, zoals dat met auto’s ook vaak kan.
E-bike delen, lenen of huren
Bedenk of je een elektrische fiets écht nodig hebt. Ga je ‘m dagelijks gebruiken om via een snelfietsroute naar je werk te pendelen bijvoorbeeld of gebruik je 'm waarschijnlijk drie keer per jaar voor een fietstochtje? Milieucentraal heeft deze afweging in een overzichtelijke infographic gegoten en vergelijkt daarmee reistijd, verbrande kilocalorieën, kosten en natuurlijk de CO2-uitstoot van e-bikes en auto’s. Kan de auto met de komst van de e-bike de deur uit of is het een extraatje? In het laatste geval kun je ook overwegen een e-bike te lenen van vrienden of familie of er af en toe een te huren, via Peerby bijvoorbeeld. Voor langere tijd kun je een elektrisch Swapfiets huren of een e-bike-to-go. De Fietsersbond nam de proef op de som en testte deze abonnementen.
Fietsaccu's
De productie van de batterij maakt de accu het meest milieubelastende onderdeel van een e-bike. Tijdens het productieproces komen er schadelijke stoffen vrij en er is kobalt en grafiet nodig voor de productie. Daarbij maken de accu’s verre reizen voordat ze aan een fiets gekoppeld worden. Door zorgvuldig met je accu om te springen, verleng je de levensduur van het minst milieuvriendelijke onderdeel van je fiets.
Blijven trappen
Gemiddeld gaat een accu vijf jaar of 500 oplaadbeurten mee. Elke accu heeft een maximaal aantal laadcyclussen. Een laadcyclus is rond wanneer de accu volledig opgeladen en ontladen is. Wanneer je trapondersteuning aanzet, gebruik je de batterij en ontlaadt hij dus. Door zuinig te rijden, beperk je het aantal laadcyclussen en gaat de accu langer mee. Logisch, maar goed om bij stil te staan: op vlak land en met wind mee verbruik je minder energie dan op een helling en hoe meer je zelf trapt en hoe minder trapondersteuning je dus gebruikt, des te minder stroom verbruik je. Laat de accu dus niet al het werk doen en trap lekker mee. Hij gedijt het best bij een constante snelheid, dus probeer niet heel vaak te schakelen. Net als bij een auto kun je bij een stoplicht of aan het begin van een klim het beste naar een lichtere versnelling schakelen. Dan kun je daarna weer rustig opschakelen.
Verder vraagt de start van een fietsrit de meeste energie. Het is daarom beter om eerst zelf te trappen, als dat lukt, en pas op te schakelen als je de snelheid van 20 kilometer per uur behaald hebt. Het van 0 naar 20 km/u gaan op kracht van de accu verbruikt de meeste energie. In de winter is het het best dat de accu op kamertemperatuur is wanneer je vertrekt. Als je ‘m binnen bewaart, is dat natuurlijk al zo. Weet ook dat de actieradius in de winter tot 25 procent minder is vanwege de kou. Met dezelfde trapondersteuning als in de zomer, haal je dus minder kilometers in de winter. Vergeet niet de contactpunten van je accu droog te maken voordat je je accu erin plaatst, als je fiets nat is.
Pompen
Met hardere banden heb je een lagere rolweerstand. Dat wil zeggen dat je gemakkelijker vooruit komt met minder inspanning. Dat is voor jou fijn, en ook voor je accu. Zorg daarom voor een goede bandenspanning. Tussen de 3,5 en 4 bar is de spanning het best, voor brede banden geldt een iets lagere druk.
Loading, loading, loading
De eerste oplaadbeurten van de batterij zijn belangrijk. Na ongeveer vijf oplaadbeurten en weer ontladen heeft de accu z’n maximale kracht. Laad de accu dus zeker helemaal op tijdens de eerste laadbeurten.
Je onderhoudt je accu het best door ‘m zo snel mogelijk op te laden als die leeg is. Gebruik altijd je eigen lader. Als meerdere mensen in huis een e-bike hebben, label je lader dan eventueel met een stickertje of iets dergelijks. Binnenshuis laden zal het beestje goed doen, want bij koudere temperaturen vermindert de capaciteit van de batterij. Voor de veiligheid kun je het best in de buurt zijn en niet slapen. Wacht na een fietstocht minstens een half uur met het opladen van je accu. Laat ‘m voor de veiligheid eerst op kamertemperatuur komen.
Liever groen
Als je je accu thuis oplaadt met groene stroom, is je milieu-impact al kleiner. Ben je niet thuis, kies dan voor een duurzame accommodatie of een restaurant of andere faciliteit met groene energie. Hier vind je openbare fietsoplaadpunten in Nederland. Helaas is het nog niet mogelijk om een voorkeur voor groene energie aan te geven.
Elke batterij is anders
Het verschilt per accu welk moment het best is om ‘m te herladen. Lithiumionaccu’s, die je het meest tegenkomt, kun je het best niet volledig leegrijden. Nikkel-metaalhybride-accu's daarentegen, kun je na 30 oplaadbeurten beter wel helemaal leegrijden. Bekijk de handleiding van je fiets of accu goed, want daar vind je het meest accurate bewaaradvies.
Wie wat bewaart, die heeft wat
De accu kan tegen een stootje. Hij mag onderweg nat, koud en warm worden, maar je wilt niet dat ie oververhit raakt of waterschade oploopt. Daarom kun je hem het best droog en niet in direct zonlicht bewaren. Hitte en vrieskou moet je vermijden. Temperaturen onder de tien en boven de zestig graden Celsius, daar houdt ie ook niet van. Kamertemperatuur is het best. Als je je fiets buiten stalt, haal de accu er dan telkens uit en neem ‘m mee naar binnen.
Stilstaan is achteruit gaan
Zorg er ook voor dat je fiets niet te lang stilstaat. Ook als de accu niet gebruikt wordt, loopt hij langzaam leeg. Als je af en toe gaat fietsen en daarbij trapondersteuning gebruikt, voorkom je dat hij helemaal leeg raakt. De ANWB heeft speciale e-bike-routes opgesteld, mocht je wat inspiratie kunnen gebruiken. Met de routeplanner van de Fietsersbond kun je ook mooie routes opstellen. Het volledig leeg raken van je accu kan diepontlading veroorzaken. Op dat punt is je batterij onbruikbaar geworden. Als je je accu wel voor een tijdje opbergt, zorg dan dat hij voor minstens 50 procent is opgeladen. Laad hem minimaal één keer per maand opnieuw op.
Herboren fietsaccu’s
Een lege accu kan hergebruikt worden. Materialen als kobalt, koper, zink, nikkel, lood en cadmium kunnen een tweede leven krijgen door je uitgerangeerde accu bij een elektrische fietsenhandelaar in te leveren. Of, nog beter, doe aan fietsaccu revisie. De accu wordt dan gerepareerd. De behuizing en elektronica blijven intact, enkel de energiecellen worden vervangen.
Let’s roll
Nu je alles weet om een super goede fietsaccu-verzorger te worden, is het tijd voor het leuke werk: fietsen. Deze twee fietsvakanties in Nederland zijn klaar voor jou. Ga je voor een rondje Friesland met duurzame overnachtingen en bezoekjes aan de Nederlandse eilanden of bestijg je liever de Zuid-Limburgse heuvels en proef je de duurzaamste gerechten uit het zuiden?
Bronnen: ANWB, One World, Milieu Centraal, Duurzaamheidskompas, EOS, Fietsersbond
Commentaires